Iemand die veilig gehecht is kan gemakkelijker reflecteren over zijn ervaringen. Men spreekt dan over het beschikken van de capaciteit tot metacognitie (dat betekent het denken over je denken) en tot mentaliseren (ervaringen kunnen zien in het licht van de mentale toestanden die er aan ten grondslag liggen zowel bij jezelf als bij anderen). Het 'zelf' ontwikkelt zich binnen de affectregulerende context van vroege relaties. Een verstoring van het hechtingssysteem heeft een verstoorde zelfstructuur tot gevolg.
Fonagy beschrijft een drietal ervaringsmodi die in een gehechtheidsrelatie ontstaan, en die maken dat je een coherent zelf kan vormen. Als kind ga je doorheen de verschillende fases.
De drie ervaringsmodi ontwikkelen zich in een opeenvolgende reeks. Baby's en kleine kinderen leven eerst in een wereld van psychische equivalentie, de subjectieve beleving is daarbij onweerstaanbaar, bij wijlen angstaanjagend echt. Vervolgens krijg je een soort bevrijding in de alsof-modus, waarin de subjectieve beleving woxxrdt losgekoppeld van de realiteit. Kinderen doen in hun spel net of de realiteit niet bestaat. Vanaf de leeftijd van vier jaar ongeveer, komen ze tot een integratie van beide modi. De innerlijke wereld wordt niet meer afgescheiden van de externe wereld, maar er ook niet mee gelijkgesteld.
Het ontstaan van die reflectieve modus loopt samen met het groeiend vermogen om impliciet en expliciet rekening te houden met de relatie tussen interne en externe realiteit.
Mensen met een onveilige hechting hebben vaak moeilijkheden met het integreren van die twee modi. Bij vasthouden aan de eerste modus kunnen ze zich niet losmaken van bepaalde gedachten en gevoelens, omdat ze die kortweg gelijkschakelen met de realiteit. Bij vasthouden aan de tweede modus houden ze zich vast aan wensgedachten, waarbij ze los komen te staan van hun gevoelens en van de mensen die iets voor hen belangrijk zouden kunnen zijn.
De vraag is dan ook hoe dergelijke mensen de overgang van beide modi naar de reflecterende modus best kunnen leren maken.
Het antwoord van Fonagy is via een intersubjectieve gehechtsrelatie, die zorgt voor een goede affectregulatie, en de mogelijkheid biedt tot uitwisseling met een reflectieve ander.
De afbeeldingen zijn geknipt uit een cartoon van Jeroen, zie De Jonge Psychiater.
Gehechtheid in psychotherapie, David J.Wallin, Uitgeverij Nieuwezijds, 2013, 256p
De borderlinepatiënt in dagbehandeling. Over mentalisatie in een psychoanalytisch steunend milieu, Marc Hebbrecht & Mia Willemsen (Red.), Garant, 2007, 198p.
Psychotherapie in beweging. Dieren en natuur bij psychodynamische therapie, Géza Kovács, Inge Umbgrove, Garant, 2014, 152p.De gesprekken hebben enkel overdag plaats. Waar ? Park op den Berg, Kloosterstraat 9, bus 6, 1 ste verdieping, 2220 Heist-op-den-Berg. Ons appartement bevindt zich in Blok A, hoogste blok in dit complex.
Voor een afspraak bel op 0473 99 51 80 en vraag naar Luc Duprez.